Borelioza, znana również jako choroba z Lyme, stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia, szczególnie w okresach zwiększonej aktywności kleszczy. Poznaj szczegółową klasyfikację tej choroby według międzynarodowych standardów oraz jej charakterystyczne objawy i metody leczenia.
Czym jest Borelioza ICD 10?
Borelioza to choroba zakaźna wywoływana przez bakterie z rodzaju Borrelia, przenoszone przez ukąszenia kleszczy. W systemie Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD-10) oznaczona jest kodem A69.2. System ten umożliwia systematyczne gromadzenie i analizowanie danych medycznych na całym świecie.
Definicja i klasyfikacja ICD 10
Klasyfikacja ICD 10 stanowi międzynarodowy standard diagnostyczny stworzony dla celów epidemiologicznych i zarządzania opieką zdrowotną. System wykorzystuje hierarchiczną strukturę kodów, gdzie borelioza (A69.2) znajduje się w rozdziale chorób infekcyjnych i pasożytniczych, w sekcji innych chorób spirochetowych.
Jak dochodzi do zakażenia boreliozą?
Zakażenie następuje poprzez ukłucie kleszcza będącego nosicielem bakterii Borrelia burgdorferi. Kleszcze nabywają bakterie żywiąc się krwią zakażonych zwierząt, najczęściej gryzoni i jeleniowatych.
- ryzyko zakażenia wzrasta po 24-48 godzinach od ukłucia
- nie wszystkie kleszcze są nosicielami boreliozy
- częstość występowania bakterii różni się w zależności od regionu
- największe ryzyko występuje na obszarach leśnych
- zakażenie może nastąpić w terenach rekreacyjnych
Objawy Boreliozy
Borelioza charakteryzuje się szerokim spektrum objawów, które mogą znacząco różnić się między pacjentami. Najbardziej charakterystycznym symptomem jest rumień wędrujący, występujący u 70-80% zakażonych osób.
Wczesne objawy boreliozy
- rumień wędrujący (ECM) – czerwona plamka rozszerzająca się promieniście
- gorączka i dreszcze
- zmęczenie
- bóle mięśniowe i stawowe
- powiększone węzły chłonne
- ból głowy
- ziarniniak limfocytowy skóry (u niektórych pacjentów)
Późne objawy boreliozy
- neuroborelioza (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, neuropatie)
- przewlekłe zapalenie stawów (głównie kolanowych, łokciowych, skokowych)
- zaburzenia kardiologiczne (arytmie, zapalenie mięśnia sercowego)
- zmiany skórne (przewlekłe zanikowe zapalenie skóry)
- zespół Bannwartha
Przyczyny Boreliozy
Borelioza jest wywoływana przez bakterie z rodzaju Borrelia, przenoszone wyłącznie przez ukąszenia zakażonych kleszczy. W Europie głównym czynnikiem etiologicznym jest Borrelia burgdorferi, a przenosicielem kleszcz pospolity (Ixodes ricinus). Bakterie przedostają się do krwiobiegu człowieka z gruczołów ślinowych kleszcza podczas ukłucia.
Czynniki ryzyka zakażenia
Ekspozycja na kleszcze, szczególnie na obszarach endemicznych, stanowi podstawowe ryzyko zakażenia boreliozą. Największe zagrożenie dotyczy osób przebywających w lasach, na łąkach, w parkach miejskich i terenach trawiastych.
- leśnicy (nosicielstwo kleszczy do 71%)
- rolnicy i ogrodnicy
- geologowie
- turyści uprawiający piesze wędrówki
- osoby z osłabionym układem odpornościowym
Dodatkowe czynniki zwiększające ryzyko zakażenia obejmują:
- nieodpowiedni ubiór odsłaniający skórę
- brak stosowania repelentów
- nieprawidłowe usuwanie kleszcza (wykręcanie, smarowanie tłuszczem, przypalanie)
- zbyt późne usunięcie pasożyta
- przebywanie na terenach zielonych w okresie maj-październik
Diagnostyka Boreliozy
Diagnostyka boreliozy wymaga kompleksowego podejścia ze względu na niespecyficzny charakter objawów. Proces diagnostyczny opiera się na trzech filarach: ocenie objawów klinicznych, wynikach badań laboratoryjnych oraz wywiadzie epidemiologicznym dotyczącym kontaktu z kleszczami.
W polskim systemie ochrony zdrowia (kod ICD-10: A69.2) stosuje się dwuetapowy schemat diagnostyczny, zgodny z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych. Wczesne wykrycie choroby znacząco zwiększa skuteczność leczenia i minimalizuje ryzyko powikłań.
Metody diagnostyczne
Podstawę diagnostyki stanowi dwustopniowe badanie serologiczne:
- Etap I – testy przesiewowe ELISA lub immunofluorescencyjne (IIFT)
- Etap II – badanie Western blot (przy wyniku dodatnim lub wątpliwym)
- Badanie PCR – w przypadkach neuroboreliozy
- Badanie płynu mózgowo-rdzeniowego – przy objawach neurologicznych
- Badanie histopatologiczne zmian skórnych – szczególnie rumienia wędrującego
Leczenie Boreliozy
Podstawą skutecznej terapii boreliozy jest odpowiednio dobrana antybiotykoterapia, której celem jest eliminacja bakterii Borrelia burgdorferi. Leczenie trwa zazwyczaj 14-28 dni, a w przypadku powikłań może być wydłużone. Przy wczesnym wdrożeniu terapii skuteczność przekracza 90%.
Antybiotykoterapia
| Antybiotyk | Dawkowanie | Czas terapii |
|---|---|---|
| Doksycyklina | 2 x 100 mg lub 1 x 200 mg | 14-21 dni |
| Amoksycylina | 3 x 500 mg | 14-21 dni |
| Aksetyl cefuroksymu | 2 x 500 mg | 14-21 dni |
| Azytromycyna | 500 mg | 7-10 dni |
Leczenie wspomagające
- niesteroidowe leki przeciwzapalne lub paracetamol – przy bólach stawowych
- leki przeciwdrgawkowe (gabapentyna, pregabalina) – w bólach neuropatycznych
- rehabilitacja neurologiczna – przy objawach neurologicznych
- fizjoterapia – w przypadku zapalenia stawów
- suplementacja witamin z grupy B – przy neuropatiach
- probiotyki – podczas antybiotykoterapii
Profilaktyka Boreliozy
Działania zapobiegawcze w przypadku boreliozy (ICD-10: A69.2) mają szczególne znaczenie, ponieważ obecnie nie istnieje szczepionka chroniąca ludzi przed tą chorobą. Skuteczna ochrona polega przede wszystkim na świadomym unikaniu kontaktu z kleszczami oraz stosowaniu odpowiednich zabezpieczeń podczas przebywania w strefach ryzyka.
Systematyczna kontrola ciała po powrocie z terenów zielonych znacząco zmniejsza ryzyko zachorowania. Badania potwierdzają, że usunięcie kleszcza w ciągu pierwszej doby od momentu wkłucia minimalizuje prawdopodobieństwo zakażenia. Działania ochronne należy stosować przez cały okres aktywności kleszczy, szczególnie od wiosny do późnej jesieni.
Jak unikać zakażenia?
Podstawą zapobiegania boreliozie jest ograniczenie ryzyka ukąszenia przez kleszcze. Podczas pobytu na terenach zielonych warto stosować następujące środki ochronne:
- noszenie jasnej odzieży zakrywającej ciało (długie rękawy, spodnie)
- zabezpieczanie nogawek przez wpuszczenie ich w skarpety lub buty
- stosowanie nakrycia głowy i wysokiego obuwia
- używanie repelentów zawierających DEET, ikarydynę lub olejek z eukaliptusa cytrynowego
- dokładne oglądanie ciała po powrocie z terenów zielonych
W przypadku znalezienia kleszcza należy go niezwłocznie usunąć przy pomocy specjalnej pęsety lub kleszczołapki. Podczas usuwania należy chwycić pajęczaka jak najbliżej skóry i wyciągnąć zdecydowanym, prostopadłym ruchem. Miejsce ukłucia warto zdezynfekować i obserwować przez kilka tygodni pod kątem wystąpienia rumienia wędrującego.
